Væni, væna, vina, vinur, góða og góði minn!

  Sú var tíð að þessi orð voru

  notuð til að sýna væntumþykju

  og góðan hug til viðkomandi

  hér uppi á litla Fróni.

  Voru gæluorð og blíðuorð.

  Aðeins orðin vinur og vina hafa

  að nokkru eða mestu náð að halda

  upphaflegri merkingu.

  Hin hafa öll orðið hálf niðrandi og

  þykja sýna hroka og lítilsvirðingu.

  Orðin bannorð í samskiptum.

  Í besta falli brúkleg á ung börn.

  Afi húsfreyju var alinn upp í íslensku

  sveitaþjóðfélagi, á Iðu í Biskupsstungum.

  Sonur vinnukonu, hefur hann sjálfsagt

  verið bæði "væni" og "góði", þá verið var

  að stýra honum til verka.

  Og stöku sinnum jafnvel vinur.

  Þó afi ætti margar góðar minningar

  frá bernskuárum sínum, þá mundi hann

  einnig erfiða vinnuna og þá tilfinningu að vera "hjú".

  Man húsfreyja enn hve afa hennar gat sárnað

  væri hann kallaður "góði" eða "væni", eftir

  að hann var kominn á fullorðinsár.

  Sætti sig betur við "vinur" en þó ekki alltaf.

  Fór eftir raddblæ þess sem orðið notaði.

  Man húsfreyja sjálf vart eftir því að

  afi hennar notaði þessi orð, nema er hann

  setti ofan í ódæla stráka að stúta

  perunni í eina ljósastaurnum í botnlanganum.

  Húsfreyja var sjálf "lambið" hans afa,

  "litla skotta", Sigga mín og fjörkálfurinn,

  þá afi var ánægður með sonardótturina.

  Væri húsfreyja í ónáð hjá afa, vegna skammastrika,

  brjálaðra hurðaskella eða lélegrar matartiltektar,

  var hún "óvera", krakkaskömm eða í versta falli

  "krakkaormur".

  Húsfreyja notar sjálf ekkert af þessum "bannorðum"

  við sína skjólstæðinga.

  Notar persónunöfn fólksins óspart, og gætir þess

  að hafa fengið leyfi fólks til að nota gælunöfn

  þeirra, ef það er óvant að nota fullt nafn.

  Það er nefnilega ekki sama "hvað" þú kallar fólk.

  Með hverju ávarpi skal sýna virðingu og vinsemd,

  heilindi og góðan hug.

  Er grunnur að góðum samskiptum, heilbrigðum

  skoðanaskiptum og oft upphaf að góðri vináttu.

 

 

Ekki segja vinan

Athugasemdir

[Anna Dóra Gunnarsdóttir, 28.11.2008 kl. 00:07]

Afi húsfreyju tengir orðin góði og væni við neikvæða reynslu bernskuáranna og má búast við að svo sé um fleira gamalt fólk.  Því verður að vanda valið þegar gamla fólkið er ávarpað, því að við vitum ekkert hvaða minningar það vekur upp hjá viðkvæmum sálum.  En orðin sjálf eru ekki niðrandi, sé þeim ekki kastað fram af kæruleysi, þvert á móti, góði og væni eru í sjálfu sér bara vinsamleg orð við náungann.

[Sigríður Sigurðardóttir, 28.11.2008 kl. 16:44]

  Já, Anna Dóra, og þessi "ávarpsviðkvæmni"  sýnir að lífið hefur oft verið erfitt óhörðnum ungmennum, þá þeir þurftu að vinna fyrir mat sínum hér í den.  Er önnur kynslóð öldunga sem ég hef hjúkrað sem er svona viðkvæm fyrir ávarpi.  Sjálfri finnast mér þessi orð sakleysisleg, nema "væni og væna", en það tengist skapbráðum granna úr bernskunni, sem ætíð kallaði okkur vænur og væna þá hann skammaði okkur krakkana.

  Kærar þakkir fyrir innlitið.

[Kolbrún Harpa Vatnsdal Kolbeinsdóttir, 1.12.2008 kl. 13:29]

Ég veit nú ekki hvort ég er sammála því að hætta að nota þessi annars vinalegu orð. Ég nota þau oft og meira að segja elskan mín svona á stundum. En auðvitað vonar maður að enginn móðgist við mann..hef reyndar aldrei hugsað út í það þannig. Hvað á maður þá að segja ef maður vill sýna vinskap hmmm.....

Bestu kveðjur